Destana Egîdekî

Bir yiğit, bir şiir ve bir müzikal

‘Ew 5 kes bûn
4 mêr û jinek
her yek ji derek lê xwedî qederek’

 Mehmed Uzun-Mirina Egîdekî

Destana Egîdekî albümü için kendi dönemine göre ve hatta bugüne kadar Kürtçe müzikte yapılmış en deneysel albümdür diyebiliriz. Ciwan Haco albümde bazen bir jazz vocal, bazen de bir dengbêj gibi bizi hikayenin içine katar. Hikayenin sinematik bir kurguya sahip olmasının yanında Ciwan Haco’nın teatral performası da albüme bambaşka bir renk katar. Aynı zamanda Destana Egîdekî müzikal yönünün yanı sıra edebi açıdan da güçlü bir eser. Bir savaşçının gözünden, düşünden, bilincinden yansıyan bu şiir aynı zamanda yaşanmış bir olaya dayanıyor. 

Yakın zamanda çok yaygın olan bazı Kürtçe şarkıların, kimi zaman hikayesi ile kimi zaman da şarkıları söyleyenin serencamı ile ayrı bir yeri vardır. Mesela uzun süre söz ve müziği Şivan Perwer’e ait olduğu bilinen ‘Canê Canê’ şarkısının devrimci Delil Doğan’a ait olduğu artık çoğu kişi tarafından biliniyor. Yine Bingöl’ün efsane sanatçısı Rençber Aziz’in söylediği ve halen de düğünlerde eşliğinden halay çekilen ”Bîngol Şewîtî”nin köyde bir ev baskınında çatışarak yaşamını yitiren PKK’li Zeki Yıldız’ı anlatması gibi… Şarkıları belleklerde güzel bir tat bırakan Koma Amed’in tok sesi Evdilmelik Şêx Bekir’i de anmadan geçmeyelim. Amûdê’de başlayıp Engizek dağlarında son bulan ömrünü düşündüğümüzde sesi daha çok dokunur bize.    

Reşo’nun hikayesi 

Ciwan Haco’nun enfes bir performas sergilediği Destana Egîdekî’nin de bir hikayesi vardır. 4 arkadaşıyla beraber son mersine kadar şavaşan Reşo’nun hikayesi…

1 Ağustos 1967’de Siverek’te doğan Ferhat Uzun (Reşo), yazar Mehmed Uzun’un kuzenidir. Mehmed Uzun’la beraber büyüyen Ferhat Uzun, babası hayvancılıkla uğraştığı için yıllarca babasıyla birlikte hayvan pazarına gidip gelir. Okulun tatil olduğu aylarda da lokanta ve kahvehanelerde garsonluk yapar. Gençlik yıllarında KAWA hareketine ilgi duyan Ferhat Uzun’un, 12 Eylül Darbesi’nden sonra bu grupla olan ilişkileri kesilir. Mayıs 1988’de Van 100. Yıl Üniversitesi’nde M. Şirin Tekin’in öldürülmesi ve 5 öğrencinin okuldan uzaklaştırılmasını protesto etmek amacıyla başlatılan açlık grevinde yer alır ve tutuklanır. Aynı yıllarda PKK öncülüğünde gelişen gerilla savaşı onu etkiler ve Van’daki öğrenci gençliği içinde ve farklı şehirlerde de aktif olarak siyasi çalışmalar yapar.

1990 yılında Yunanistan’a çıkar ve daha sonra da gerillaya katılmak üzere Mahsum Korkmaz Akademisi’ne gider. Burda çocukken aile ve arkadaşlarının çağırdığı ismi yani ‘Reşo’yu kod adı olarak tercih eder. Gerillada farklı kademelerde sorumluluk alan Ferhat Uzun, son olarak GAP Eyaleti Komutanı olur. Komutan olarak bir grup ile beraber toplantı amacıyla Kızıltepe’ye gider. Kızıltepe’de 4 yoldaşı; Celal Özalp(Numan), Adnan Kaya(Dr. Kemal), Nurê EL (Rewşen) ve Tacettin Turgay (Hogir) ile beraber bulundukları evin etrafı yapılan bir ihbar sonucu sarılır. Ferhat Uzun ve 4 yoldaşı 17 Ocak 1993 tarihinde Kızıltepe-Bloka-Emrud üçgeninde Türk ordusuyla girdikleri çatışmada yaşamını yitirirler.

Destana Egîdekî'nin hazırlık aşaması. Kaynak: Twitter, @ciwan_haco

Destana Egîdekî’nin hikayesi

Ferhat Uzun’un şehadet haberini alan kuzeni yazar Mehmed Uzun olaydan etkilenir. Daha sonra o dönem haftalık çıkan Welat gazetesinin 14-20 Mart 1993 tarihli sayısına M.Baran mahlasıyla ‘Mirina Şervanekî’ adında uzun bir şiir gönderir. Sonrasında bu şiiri bazı düzeltmelerle İsveç’te destan/ağıt olarak ‘Mirina Egîdekî’ adıyla basar. Ciwan Haco da şiirden etkilenir ve onu bir müzikal bir esere dönüştürmek ister. Daha sonra Mehmet Uzun ve Ciwan Haco şiir üzerine çalışarak ‘Destana Egîdek’i albümünün hazırlıklarına başlarlar.

Unutulmayacak olan deneysel bu albümün Norveç’te kayıtlarına başlanır ve sonrasında kaset olarak 1998 yılında Ses Plak etiketiyle dinleyicilerle buluşur. Son olarak 2019 yılında da Ciwan Haco’nun tüm albümlerinin telif haklarını alan Red Music Digital bu eseri dijital ortama aktarılır.